Primarni uzrok glavobolje često je „izvan glave“, pa je upravo zato ovaj simptom značajan za sve lekare, pa zahteva i uključuje veliki broj dijagnostičara – neurologa, oftalmologa, ORL-oga, internistu…
Glavobolja i promene u vratnom delu kičme
Međutim pored mnogobrojnih uzroka do glavobolje mogu dovesti i promene u vratnom delu kičme. Potiljačne glavobolje u sklopu vratnog bolnog sindroma danas su prisutne češće, kao i bolovi u vratu, upravo zbog poslova koji su danas sve vezaniji za prinudno držanje glave pri radu. A preduslov za normalnu funkciju svakog dela kičme, pa i vratnog je anatomski integritet njegovih sastavnih delova. Ako se iz bilo kog razloga poremete ti normalni anatomski odnosi u jednom segmentu, dolazi neminovno do povrede, oštećenja njegove funkcije.
Do glavobolja mogu dovesti promene u području mišića i fibroznih struktura glave i ove glavobolje nazivamo tenzionim glavoboljama. Mišićna tenzija se javlja kod dužeg držanja glave u prinudnom položaju, usled hroničnog umora itd… Mišićna tenzija znači pojačanu i produženu napetost mišića glave koja uzrokuje tupu, difuznu bol, težinu glave i umor.
Degenerativne promene vratnog dela kičme mogu dovesti do glavobolja različitog karaktera i intenziteta. Inače, inervaciono područje potiljka čine korenovi C1,C2 i C3 koji daju veliki mali occipitalni nerv, od kojih veliki occipitalni nerv oživčava potiljak sve do temena, a koža je osetljiva na sve vrste nadražaja. Upravo neuralgija korena C2 u vidu neprijatnog pulsirajućeg bola u potiljačnoj regiji obično je izazvana poremećajem lateralnog-spoljašnjeg-atlanto occipitalnog zgloba. Međutim i kompresija, pritisak occipitalnih nerava može dati bolove u potiljku i tada je bolna subokcipitalna tačka.
Potiljačna glavobolja i izmeštanje Atlasa
Do potiljačne glavobolje može dovesti i izmeštanje prvog vratnog pršljena – atlasa. Ovaj pršljen obavija produženu moždinu u kojoj su centri za budnost, motivaciju, koncentraciju, raspoloženje. Do samo milimetarskog pomeranja prvog vratnog pršljena može dovesti trauma, mikrotrauma ali i nepravilno držanje tela, recimo poguren stav sa stalno spuštenom glavom. Kao odbrana organizma, da bi se zaštitila produžena moždina, okolni mišići se grče, skraćuju. Grč, spazam pojačava bol, bol pojačava spazam i stvara se cirkulus viciozus “začarani krug”. Nekada prvi vratni pršljen iz svog prirodnog ležišta mogu povremeno izmestiti mišići koji su osim na pokret osetljivi i na snažne emocije i stres. Rezulat toga je osim potiljačne glavobolje, smanjena pokretljivost (ukočenost vrata) osećaj tezine u glavi, pad koncentracije.
Inače, kada pričamo o potiljačnim glavoboljama u okviru vratnog bolnog sindroma, sinonimi cervico caephalea sy ili cervikogenih glavobolja su atipična zadnja migrena, cervikogena migrena, sy arterije vertebralis. Upravo ovako različita terminologija proizilazi iz različitog shvatanja etiologije, uzroka i patogeneze tih tegoba koje nekada imaju neuralgični, a nekada mialgični karakter.
Sam naziv cervico caephalea sy upućuje na to da uzrok simptomatologije toga stanja ili sindroma nalazi u vratnoj kičmi, ali učestvuju i okolne strukture, mišići, venski splet, simpatikus, arterije. Ne sme se zaboraviti ni plexus venosus internus kome se do sada poklanjalo malo pažnje. On u fazi zastoja može zauzeti veći prostor, a ako se ovo odigrava u foramina intervertebralia, može suženje otvora zbog degenerativnih promena vratnog dela kičme dovesti do venskog zastoja u kičmenom kanalu i do pojave subjektivnih tegoba. Ovo je potkrepljeno nestankom simptoma nakon istezanja vratne kičme.
Cervikogena glavobolja vezana je uz određen položaj glave i svoju jačinu menja promenom položaja, pokreti u vratnom delu kičme su obično ograničeni, a mišići vrata u grču, spazmu.
Lečenje glavobolje
Terapija potiljačne glavobolje u sklopu vratnog bolnog sindroma, podrazumeva mehano procedure, kiropraktiku, intermitentnu trakciju uz fizikalne procedure koje deluju prevashodno analgetski (laseropunktura, Tens…). Kiropraktika deluje direktno na sve manje ili više pomerene zglobove. Ponajviše pažnje se u poslednje vreme posvećuje ATLASU – prvom vratnom pršljenu koji jeste odgovoran za veći deo simptoma, ali ne ni slučajno isključivo. Većina simptoma glavobolje se mogu vrlo brzo povući posle nekada i samo jedne intervencije.